สมองส่วนหน้าคือพื้นฐานแห่งความสำเร็จในชีวิต
โลกในอนาคตต้องการคนที่ไม่เพียงแต่มีความรู้ความสามารถเท่านั้น แต่ยังต้องมีทักษะการคิดเป็น ทำเป็น และแก้ปัญหาเป็น ซึ่งเรียกว่า “EF” หรือ Executive Functions นั่นเอง การพัฒนาทักษะ EF ในเด็กช่วงวัย 3-6 ปี เป็นช่วงเวลาสำคัญที่จะช่วยเตรียมความพร้อมให้ลูกเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่ประสบความสำเร็จในชีวิต
องค์ประกอบ 9 ด้านของ EF ที่เป็นพื้นฐานสำคัญในการดำเนินชีวิต
- ทักษะความจำที่นำมาใช้งาน (Working Memory) คือความสามารถในการจดจำและนำประสบการณ์เก่ามาใช้ได้อย่างเหมาะสม ซึ่งส่งผลต่อความฉลาดทางเชาวน์ปัญญา (IQ)
- ทักษะการยับยั้งชั่งใจ-คิดไตร่ตรอง (Inhibitory Control) คือความสามารถในการควบคุมความต้องการของตนเอง ป้องกันไม่ให้แสดงพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม
- ทักษะการยืดหยุ่นความคิด (Shift Cognitive Flexibility) คือความสามารถในการปรับเปลี่ยนความคิดและพฤติกรรมให้เข้ากับสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลง
- ทักษะการใส่ใจจดจ่อ (Focus/Attention) คือความสามารถในการมุ่งความสนใจอย่างต่อเนื่องในสิ่งที่กำลังทำ
- การควบคุมอารมณ์ (Emotion Control) คือความสามารถในการแสดงออกทางอารมณ์ได้อย่างเหมาะสม ไม่แสดงอารมณ์รุนแรง
- การประเมินตัวเอง (Self-Monitoring) คือความสามารถในการสะท้อนการกระทำของตนเอง และประเมินผลงานเพื่อหาจุดพัฒนา
- การริเริ่มและลงมือทำ (Initiating) คือความกล้าที่จะริเริ่มและลงมือทำสิ่งต่างๆ ด้วยตนเอง ไม่ผัดวันประกันพรุ่ง
- การวางแผนและการจัดระบบดำเนินการ (Planning and Organizing) คือความสามารถในการวางแผน มองเห็นภาพรวม และจัดระบบการดำเนินงานให้บรรลุเป้าหมาย
- การมุ่งเป้าหมาย (Goal-Directed Persistence) คือความพากเพียรมุ่งมั่นที่จะบรรลุเป้าหมาย แม้จะพบอุปสรรคก็ไม่ย่อท้อ
การพัฒนาทักษะ EF ในช่วงวัยเด็กเป็นพื้นฐานสำคัญที่จะช่วยให้เด็กเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่ประสบความสำเร็จในชีวิต เพราะทักษะเหล่านี้เป็นทักษะที่จำเป็นสำหรับการดำเนินชีวิตในศตวรรษที่ 21
นิทานพัฒนาทักษะ EF สำหรับเด็ก
หากต้องการพัฒนาทักษะ EF ในเด็ก ผู้ปกครองและครูสามารถใช้นิทานที่ออกแบบมาเพื่อส่งเสริมทักษะแต่ละด้านได้ เช่น ชุดนิทาน “คินคินทำได้” ที่ช่วยพัฒนาทักษะการริเริ่มและลงมือทำ หรือชุด “กระต่ายน้อยภูมิใจ” ที่พัฒนาทักษะการควบคุมอารมณ์ เป็นต้น
สรุป
ทักษะ EF เป็นพื้นฐานสำคัญที่จะช่วยให้เด็กเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่ประสบความสำเร็จในชีวิต ดังนั้น การพัฒนาทักษะ EF ในช่วงวัยเด็กจึงเป็นเรื่องที่ผู้ปกครองและครูควรให้ความสำคัญ โดยใช้วิธีการเล่านิทานที่ออกแบบมาเพื่อส่งเสริมทักษะแต่ละด้าน ซึ่งจะช่วยให้เด็กมีพัฒนาการที่สมดุลและรอบด้าน พร้อมเผชิญกับความท้าทายในอนาคต
