เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย จำแนกได้ 2 ประเภท เพื่อเก็บรวบรวมข้อมูล

เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยจำแนกได้ 2 ประเภท ดังนี้ 

            1. เครื่องมือที่ใช้สำหรับการทดลอง (Treatment)  เป็นเครื่องมือที่ผู้วิจัยสร้างขึ้นเพื่อนำไปใช้ในการวิจัย ตัวอย่าง เช่น การทดลองเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักศึกษาระดับปริญญาตรีโดยใช้แบบบรรยายและใช้ชุดการสอนแบบศูนย์การเรียน  สื่อในการวิจัยในที่นี้คือ ชุดการสอน ซึ่งในทางการศึกษาเครื่องมือในการวิจัยมีมากมาย เช่น ชุดการสอน แบบเรียน แบบฝึกทักษะ สื่อและอุปกรณ์ต่างๆ เป็นต้น

            2. เครื่องมือสำหรับรวบรวมข้อมูล  เป็นเครื่องมือที่ผู้วิจัยสร้างขึ้นเพื่อเก็บรวบรวมข้อมูล   ซึ่งมีหลายชนิด แต่ที่นิยมใช้ คือ

     2.1 แบบสอบถาม (Questionnaire)

     2.2 แบบสัมภาษณ์ (Interview)

     2.3 แบบสังเกต (Observation)

     2.4 แบบทดสอบ (Test)

     2.5 แบบวัดมาตราส่วนประมาณค่า (Rating Scale)    

ซึ่งเครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลเหล่านี้มีวิธีเก็บรวบรวมข้อมูล 4 วิธี

 1.  การสอบถาม เป็นวิธีการในการเก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้เครื่องมือคือ แบบสอบถาม แบบวัดมาตราส่วนประมาณค่า เพื่อช่วยให้ได้ข้อมูลเกี่ยวกับ ความรู้สึก ความคิดเห็น ความจริง เจตคติ เป็นต้น

2.  การสังเกต เป็นวิธีการในการเก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้เครื่องมือคือ แบบสังเกต เพื่อช่วยให้ได้ข้อมูลเกี่ยวกับ พฤติกรรมต่างๆ ลักษณะการปฏิบัติ สภาพแวดล้อม บรรยากาศการจัดการเรียนการสอน เป็นต้น

3.  การสัมภาษณ์ เป็นวิธีการในการเก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้เครื่องมือคือ แบบสัมภาษณ์ เพื่อช่วยให้ได้ข้อมูลเกี่ยวกับ ความจริง ความคิดเห็น ปัญหา ข้อเสนอแนะ ความรู้สึก เจตคติ เป็นต้น

4.  การทดสอบ เป็นวิธีการในการเก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้เครื่องมือคือ แบบทดสอบ เพื่อช่วยให้ได้ข้อมูลเกี่ยวกับผลการเรียนรู้ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนในรายวิชาต่างๆ