เมื่อ AI ถูกนำมาใช้อย่างแพร่หลายในระบบการศึกษา สิ่งที่ตามมานอกเหนือจากประสิทธิภาพในการเรียนรู้ คือประเด็นสำคัญด้าน จริยธรรม และ ความปลอดภัย ซึ่งยังคงเป็นเรื่องที่ผู้กำหนดนโยบาย ครู และผู้พัฒนาเทคโนโลยีต้องให้ความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง
1. ความเป็นส่วนตัวของนักเรียนต้องมาก่อน
AI ทำงานได้ดีเพราะสามารถเก็บ วิเคราะห์ และเรียนรู้จากข้อมูลจำนวนมหาศาล แต่ในบริบทของการศึกษา การใช้ข้อมูลส่วนบุคคลของนักเรียน เช่น ผลการเรียน พฤติกรรมการใช้งาน หรือแม้แต่สุขภาพจิต ต้องมีมาตรการกำกับอย่างเข้มงวด เพื่อป้องกันการละเมิดสิทธิความเป็นส่วนตัว
2. การใช้ AI อย่างมีจริยธรรม
การพัฒนา AI เพื่อใช้ในห้องเรียนต้องตั้งอยู่บนหลัก “เท่าเทียม เป็นธรรม และโปร่งใส” เช่น การออกแบบอัลกอริทึมที่ไม่ลำเอียงต่อเพศ เชื้อชาติ หรือภูมิหลังทางสังคมของผู้เรียน และเปิดเผยหลักการทำงานของระบบให้ครูและผู้เรียนเข้าใจได้ง่าย
3. ความเสี่ยงจากการพึ่งพา AI มากเกินไป
AI เป็นเครื่องมือที่ช่วย “เสริม” ไม่ใช่ “แทนที่” ครูหรือมนุษย์ หากครูพึ่งพาระบบ AI มากเกินไป อาจเกิดการลดบทบาทของการพิจารณาทางวิชาชีพ หรือความละเลยต่อบริบทเฉพาะของนักเรียนแต่ละคน ซึ่งระบบอัตโนมัติไม่สามารถเข้าใจได้ลึกซึ้งเท่ามนุษย์
4. กฎหมายและนโยบายควรตามให้ทัน
ประเทศไทยจำเป็นต้องมีกฎหมายเฉพาะด้าน AI ในการศึกษา เช่นเดียวกับที่สหภาพยุโรปกำลังผลักดันให้มี “AI Act” เพื่อควบคุมความเสี่ยงและวางมาตรฐานทางจริยธรรม ควบคู่กับการอบรมครูให้มีความรู้เรื่องจริยธรรมดิจิทัล
สรุป:
AI ในการศึกษาสามารถเป็นประโยชน์มหาศาลหากมีกรอบจริยธรรมที่ชัดเจน ครูไทยในยุคนี้ต้องไม่เพียงใช้ AI ได้อย่างคล่องแคล่ว แต่ต้องรู้จักตั้งคำถามกับเทคโนโลยีที่ใช้ เพื่อรักษาคุณค่าและศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์ในกระบวนการเรียนรู้
อ่านบทความที่เกี่ยวข้อง:
– AI กับการยกระดับคุณภาพการศึกษาไทย: โอกาสและความท้าทาย
– บทบาทใหม่ของครูไทยในยุค AI
